آثار الأدهار

آثارُ اَلاَدْهار، كتابی تاریخی و جغرافیایی به زبان عربی، نوشتۀ ادیب و موسیقی‌دان لبنانی سلیم جبرائیل الخوری (1843-1875م) و ادیب و زبان‌شناس لبنانی سلیم میخائیل شحاده (1848-1907م). كتاب دارای ترتیب الفبایی است و اطلاعات داده‌شده در آن برپایۀ دانسته‌های نیمۀ دوم سدۀ 19 یا كهنه‌‌تر از آن است. این كتاب از 2 بخش تشكیل می‌شود: بخش یكم، تاریخ است. این بخش مشتمل است بر گفت‌وگو از تاریخ ملتهای كهن و نوین، مذاهب، نحله‌ها، طریقه‌ها، مكتبهای نوین سیاسی و غیرسیاسی، پیمانهای بین‌المللی، مجامع دینی، شجره‌های حكومتی، خاندانهای بزرگ و تراجم احوال نامداران هر زمان و مكان از پیامبران، صحابه، تابعین، اولیای خدا، صالحان، شاعران، ادیبان، نویسندگان، قّدیسان، فیلسوفان، پادشاهان، امیران، والیان، قهرمانان، قاضیان، حاكمان، مؤلفان و مخترعان همراه ذكر اعمال و مذاهب و اختراعات و اكتشافات ایشان، و نیز تاریخ ادیان، خرافات باستانی در نزد ملتها، رویدادهای مشهور و روزهای معروف. این بخش در «ابن قطان» پایان می‌پذیرد. چاپ آن در 2 جزء و در 2 مجلد در 1877م در بیروت انجام یافته است. این بخش پیش‌گفتاری در معرفی تاریخ دارد.
بخش دوم، جغرافیاست. این بخش را پیش‌گفتاری دربارۀ پیدایش و پیشرفت دانش جغرافیاست. در این بخش اعلام جغرافیایی (بیشتر آن مربوط به سرزمینهای عربی و اسلامی و بلاد وابسته به امپراتوری عثمانی، و بعضاً اروپا یا دیگر نقاط گیتی) شرح داده می‌شوند و از تاریخ تحولات سیاسی آنها نیز گفت‌وگو به میان می‌آید. این اعلام شامل كشورها، استانها، شهرها، روستاها، آبادیهای موجود و ازمیان‌رفته، آثار تاریخی و جز آن است. این بخش در «بُرَك» (جایی در بصره) پایان می‌پذیرد. جزء یكم هر 2 بخش را مؤلفان با هم نگاشته‌اند و بقیۀ اجزاء را سلیم شحاده (پس از درگذشت دوست و همكارش سلیم خوری در سه‌شنبه 29 ژوئیۀ 1875م) دنبال كرده است.
4 جزء از بخش جغرافیایی كتاب، در 2 مجلد در 1875-1876م در بیروت به چاپ رسیده است.
مآخذ: خود كتاب.

بخش ادبیات